რა არის “წითელი ქაშაყის” ტექნიკა?

დარწმუნებული ვარ, ერთხელ მაინც გქონიათ ისეთი შეგრძნება, ფილმში ან წიგნში თავი მოტყუებულად რომ გიგრძვნიათ. თითქოს, სცენარისტმა, რეჟისორმა ან მწერალმა თქვენი ყურადღება ათას „სისულელეზე“ გადაანაწილა — მთავარი ამბავი კი საგანგებოდ დამალა. ალბათ, ეს ყველაზე ცხადი და მწარე დეტექტიურ ჟანრშია, ერთი რომ გვგონია დამნაშავე, სინამდვილეში კი კუთხეში მიყუჟული პერსონაჟი აღმოჩნდება. და უცბად გაგვიელვებს თავში: „ეს ბზარი იყო აქ?!“

რა თქმა უნდა, ეს საკმაოდ გავრცელებული ტექნიკაა და „წითელი ქაშაყის“ ტერმინით დამკვიდრდა. ასე აღწერენ მეთოდს, როდესაც შეუსაბამო ინფორმაცია ან თემა მთავარ საკითხს გვიფარავს. სხვა სიტყვებით, „წითელი ქაშაყი“ არის სიუჟეტის ელემენტი, რომელიც მიზანმიმართულად ატყუებს მაყურებელს (ან მკითხველს).

მთავარი კი ისაა, რომ თუკი სცენარისტი ეფექტურად ფლობს „წითელი ქაშაყის“ ტექნიკას, არა მხოლოდ მოტყუებული ვრჩებით, არამედ სიამოვნებასაც კი განვიცდით… თითქოს, მივხვდით ნაგულისხმევს! ბუნებრივია, ყველას გვსიამოვნებს ჩვენ წინაშე არსებული ნარატიული თავსატეხის გაშიფვრა….

„წითელი ქაშაყის“ ისტორია

მართალია, სიმბოლური დატვირთვები ძალიან კი გვიზიდავს, მაგრამ ამ ტერმინის წარმოშობის საფუძველი საკმაოდ პირდაპირია. ვინაიდან წითელ ქაშაყს განსაკუთრებით მძაფრი სუნი აქვს, ნებისმიერ სივრცეში მკვეთრად დომინირებს. თანაც მას ძაღლების გასაწვრთნელად იყენებენ — ასწავლიან ყურადღების გამფანტავი ფაქტორების იგნორირებას და ძირითადი ობიექტის მოძებნას.

1800-იანი წლების დასაწყისში ინგლისელმა ჟურნალისტმა უილიამ კობეტმა ტერმინის პოპულარიზაციაზე იზრუნა — ასე დამკვიდრდა გადატანითი მნიშვნელობით. ის „წითელი ქაშაყის“ პრაქტიკას პრესის „მზაკვრულობას“ ადარებდა… საუბრობდა, როგორ შეიძლებოდა მკითხველის შეცდომაში შეყვანა და მნიშვნელოვანი საკითხის სხვა ამბებით დაფარვა.

დღეისათვის აღნიშნული ტექნიკა საკმაოდ გავრცელებულია და ხშირად მიმართავენ როგორც სცენარისტები, ისე რეჟისორები, მწერლები და მხატვრებიც კი.